Bỏ làng vì sợ ‘con ma rừng’

Xã Măng Ri, huyện Tu Mơ Rông, nằm giữa thung lũng rộng lớn dưới chân núi Ngọc Linh. Toàn xã có khoảng 500 hộ, gần 100 % cư dân là người Xê Đăng (tên gọi khác là Sedang, Xơ Đeng) sống bằng nghề trồng sâm Ngọc Linh và lúa nước.

Ở trung tâm xã tương đối nhộp nhịp hơn nhờ đất đai bằng phẳng, cư dân đông đúc cùng các công trình dân sinh. Song trái ngược với bức tranh náo nhiệt và đời sống văn minh, cách trụ sở UBND xã Măng Ri vài trăm mét, có một khu tái định cư ảm đạm nhiều năm qua. Hơn 70 căn nhà hoang phế, bị cây dại phủ kín, thành nơi trú ngụ của chim, chuột.

Ngồi cạnh căn nhà bêtông bỏ hoang của mình, ông A Ưm (64 tuổi) cùng vợ nhặt nhạnh những hạt cà phê còn sót lại trên cây. Nhưng vì không được chăm sóc, vài chục gốc cà phê chỉ thu được vài chục kg. “Hái kiếm tiền mua thuốc hút và rượu”, ông Ưm nói và hối thúc vợ nhanh tay để về làng cũ trước khi trời tối.

10 năm trước, gia đình ông Ưm vui mừng khi được chính quyền hỗ trợ hàng chục triệu đồng di dời đến khu tái định cư sau khi mưa lớn làm sạt lở quả đồi ở làng Chung Tam cũ. Bên cạnh lợi thế về điện, đường, trường, trạm, đất đai bằng phẳng, tại nơi ở mới người dân còn tránh được tai hoạ vào những mùa mưa bão.

Cuộc sống của họ dần ổn định, bỗng một ngày, hai người em của ông đột ngột qua đời. Không lâu sau đó, hai người cháu của ông Ưm cũng chết không rõ nguyên nhân. Ban đầu ông Ưm cho rằng những cái chết của người thân mình do bệnh tật, nhưng xâu chuỗi nhiều câu chuyện và nhiều cái chết khác, người đàn ông này bắt đầu nghi ngờ ngôi làng “đã bị ma ám”.

“Nhiều đêm khuya thanh vắng, tôi nghe rõ tiếng gió hú và tiếng khóc của trẻ nhỏ phát ra từ cây đa trong làng”, ông Ưm nói và khuôn mặt vẫn lộ rõ vẻ sợ hãi.

Những năm sau đó, lời đồn “làng có ma” bắt đầu lan rộng, ám ảnh cả làng Chung Tam, ban đêm nhà nhà đóng cửa kín bị vì sợ thần linh “bắt”. “Thần linh về bắt tội dân làng. Có ngày có đến hai người chết”, già làng A Doi (65 tuổi) nói và cho biết, dân làng nhiều lần chuẩn bị lễ vật như dê, dúi, gà… cúng thần linh, nhưng những cái chết vẫn tiếp diễn. Gần 9 năm đến nơi ở mới, có khoảng 50 người chết.

Người dân thu dọn đồ đạc, lặng lẽ rời bỏ khu tái định cư, quay về làng cũ cách đó khoảng 4 km, sống chênh vênh dưới ngọn núi. Ông A Doi bảo, về lại làng cũ gần 3 năm qua vẫn có người chết nhưng chủ yếu là người già và khẳng định sẽ không trở lại khu tái định cư nữa.

Ông Nguyễn Minh Trí, Phó chủ tịch UBND xã Măng Ri cho biết, khu tái định cư trước đây là đất lâm trường, sau đó chính quyền chuyển mục đích sử dụng, san ủi mặt bằng để di dời hơn 70 hộ dân làng Chung Tam có nguy cơ sạt lở. Về nơi ở mới vài năm, dự án mở đường Ngọc Hoàng – Măng Bút xuyên qua nương rẫy của dân làng Chung Tam, nhiều hộ được đền bù nhiều tiền.

Có số tiền lớn trong tay, người dân Chung Tam (chủ yếu thanh niên) sa vào những cuộc rượu triền miên, thâu đêm suốt sáng, khiến sức khoẻ của họ giảm sút, sinh ra nhiều bệnh tật. Phó chủ tịch xã nhận định, nguyên nhân chết do bệnh tật chứ không phải ma quỷ như dân làng đồn thổi.

Thay vì tìm đến bệnh viện chữa trị, dân làng tổ chức cúng thần linh, già làng “bói đầu gà” và bảo rằng khu vực này không thể ở được, chỉ canh tác nương rẫy. Chính quyền địa phương đã nhiều lần vận động nhưng người dân không chịu về khu tái định cư.

“Họ chỉ đồng ý quay về những hôm giông bão như một điểm sơ tán bất đắc dĩ”, ông Trí nói và cho biết sắp tới nếu không vận động được người dân quay về khu tái định cư, chính quyền sẽ thu hồi quỹ đất này giao cho hợp tác xã.

Trần Hoá